Akalazya (Achalasia)

Bir çeşit yutma güçlüğüdür. Yemek borusunun altında bulunan sfinkterin aşırı kasılması neticesi yenilen gıdaların mideye geçememesi durumudur. Ağrılı yutma olduğu için hasta zamanla yemekten korkmaya başlar. Akalazyanın ne olduğunu anlamak için normal yutma mekanizmasını bilmek gereklidir. Yutmada amaç; yenilen ve içilenlerin mideye inmesini sağlamak, geri çıkarmamaktır. Bunun için yutmada görev alan kasların ritmik ve düzenli çalışması ve alt özefagusta bulunan sfinkterin yutma sırasında açık olması, gıdalar mideye girdikten sonra kapanıp besinlerin geri kaçmasına engel olması gereklidir. Akalazyada alt özefagus kasları aşırı kasıldığı için besinlerin mideye inişi engellenir, besinler alt özefagusta birikir, hasta yediklerini çıkarmaya ve bu nedenle yemek yemekten korkmaya ve çekinmeye başlar.  

 Sebebi Nedir?

Sebebi tam olarak bilinmemektedir. Alt özefagusta bulunan sinir uçları bazı sebeplerle tahrip olmaktadır. Erişkinlerde görülen bir hastalıktır. Her iki cinsiyette görülür 10.000 kişide bir görülür. 

 Bulguları Nelerdir?

En önemli şikâyet yutma güçlüğüdür. Bu aylar ve yıllarca sürebilir. Hastalar şikâyetleri başladıktan yıllar sonra doktora gider. Hasta çok yavaş yemek yer ve genelde masadan en son kalkan kişidir. Genelde yemek bitmeden masadan kalkar. Yedikleri geri gelmeye başlar, bazen geceleri yediği gıdalar nefes borusuna kaçar aspirasyon pnomonisine neden olur. Hastalar kilo kaybeder ve besin eksikliklerinin bulguları vardır, bu nedenle bu hastaların erkenden teşhis ve tedavisi gereklidir.  

 Tanı Nasıl Konur?

Birkaç tetkikin birden yapılması gereklidir. Bunlar: 

 Baryumlu Özefagus Grafisi: Bu baryum içeren bir maddenin içilmesi ile çekilen seri filmlerdir. Yutma ritmi ve alt özefagusta durması ayrıca baryumun mideye geçişinin azalması, alt özefagusta birikmesi tanıya yardımcıdır. Hamilelerde bu tetkik yasaktır. 

 Özefajial Manometri Testi: Burundan özefagus indirilen ince bir kateterin ucunda bulunan basınçölçer algılayıcılarla özefagus içi basıncının ölçülme işlemidir. Manometri hem istirahat hem de yemek sonrası basıncıda ölçer. 

 Gastroskopi: Özefagus içinde bulunan lezyonların (daralmalar, tümör, ülserler vs) tanısı için gereklidir.

 Alt Özefagus MR: Alt özefagus duvarında, lümen içinde veya dışına doğru olan tümör veya lezyonların tanısı için gerekli olan bir tetkiktir. Hamilelerde bu tetkik yasaktır.

 Tedavi

Tedavi alt özefagusta olan basıncı düzeltmektir. Bunun için çeşitli tedavi metotları vardır;

 İlaçlar: Bazı ilaçlar özellikle kalp damar gevşetici ilaçlar geçici olarak alt özefagus basıncını gevşetirler: bunlar isordil, nifedipine, verepamil, nitrogliserin gibi ilaçlardır. Akalazyada görülen şiddetli göğüs ağrısını durudurlar. 

 Botox: Ameliyatı tolere edemeyen hastalara uygulanır. Kasta paralizi yapar ve spazmı engeller. Clostiridium botulinium adlı bakteri tarafından üretilen bir toksindir. Bu toksinin aynı zamanda akalazyada etkili olduğu gösterilmiştir. Gastroskopi ile ince bir iğne ile alt özefagusun 4 kadranına 6 ayda bir injekte edilir. Pahalı bir toksindir. 

 Balon Dilatasyonu: Alt özefagusta bulunan sfinkterin gevşetilmesi için uygulanan bir metoddur. Bir balon gastroskop yardımıyla alt özafagusa ilerletilir ve burada şişirilerek 2 dakika beklenir ve söndürülür. Bu işlem ağrılıdır ve perforasyon riski %5 orandadır. 

 Cerrahi Myotomi (Heller Myotomi): Bu %90 oranda başarılı olan bir metotdur. Alt özefagusta bulunan sfinkter kasının kesilmesi işlemidir. Yakınlarda bu işlem laparoskopik olarak uygulanmaya başlanmıştır. Laparoskopik myotomi ile hastalar daha az kesi izi, hastanede daha az yatma süresi ve daha çabuk iyileşme şansına sahiptir. Hastalar birkaç günde evine döner ve birkaç haftada işine başlar.